Συνεδρίασε χθες το ΚΥΣΕΑ
*Στο «τραπέζι» τα δύο σενάρια αντίδρασης της Τουρκίας στο θαλάσσιο χωροταξικό
- Τι αποτυπώνει ο χάρτης του ΘΧΣ, η ΑΟΖ και η επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια
Πραγματοποιήθηκε χθες η συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ που συνεδρίασε υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης έγινε ενημέρωση από τους Υπουργούς Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου για την εθνική στρατηγική για τον θαλάσσιο χώρο και την κατάρτιση και εξειδίκευση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού. Μετά την αρχική ενημέρωση που έκανε στους παριστάμενους ο κ. Γεραπετρίτης και την επισήμανση ότι η κατάθεση των χαρτών και του σκεπτικού που εκτείνεται σε εκατοντάδες σελίδες στην Κομισιόν ήταν προϊόν προετοιμασίας εδώ και αρκετές εβδομάδες και όχι αντίδραση στην τουρκική διαρροή χάρτη στην εφημερίδα Milliyet, αξιολογήθηκαν τα σενάρια της τουρκικής αντίδρασης.
Σύμφωνα με την ίδια γραμμή πληροφόρησης, στην Αθήνα θεωρούν ότι τα επικρατέστερα ενδεχόμενα είναι δύο. Το πρώτο είναι να υπάρξει μια λεκτική αντίδραση από μέρους των αρμόδιων υπουργείων της γείτονος που στη συνέχεια θα αναπαραχθεί ευρέως στα ΜΜΕ της γείτονος, μαζί με τον χάρτη που ήδη έχει παρουσιαστεί και εμφανίζει το μισό Αιγαίο ως περιβάλλον τουρκικών διεκδικήσεων.
Το δεύτερο σενάριο είναι η Άγκυρα να επιδιώξει να αναζητήσει ένα διεθνές φόρουμ, προφανώς κάποιον σχετικό ή λιγότερο σχετικό οργανισμό, προκειμένου να καταθέσει τον χάρτη της και να επιδιώξει κάποια νομιμοποίηση των διεκδικήσεών της, με δεδομένο ότι η Ελλάδα καταθέτει τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στην Κομισιόν.
Επίσης, συζητήθηκε και εγκρίθηκε ο Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός Αμυντικών Εξοπλισμών των Ενόπλων Δυνάμεων για την περίοδο 2025-2036. H συνεδρίαση ολοκληρώθηκε με δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Δένδια. Συγκεκριμένα, ο υπουργός ανέφερε: «Με ιδιαίτερη έκπληξη, παρατήρησα τις τελευταίες δύο μέρες ανακοινώσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης ότι δεν έτυχαν ενημέρωσης ως προς το θέμα της τέταρτης φρεγάτας Belharra.
Νομίζω ότι στην παρουσία μου, τόσο στο υπουργείο Εξωτερικών όσο και στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, θα μπορούσα ίσως να κατηγορηθώ για υπερβολική ενημέρωση, πάντως όχι για μη ενημέρωση. Η υπόθεση της τέταρτης φρεγάτας αναγράφεται και περιλαμβάνεται στη δομή δυνάμεων, η οποία πέρασε από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων.
Μάλιστα, με πιθανή ημερομηνία παράδοσής της, αν υπογραφεί η σχετική σύμβαση, όπως επίσης περιέχεται και στον ΠΑΕ , το οποίο επίσης πέρασε από τη Βουλή των Ελλήνων και το οποίο παρουσιάστηκε από τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ. Υπάρχει ειδική γραφική παράσταση για το θέμα της φρεγάτας με επίσης πιθανολογούμενη τιμή κόστους.
Θα ήθελα λοιπόν να παρακαλέσω τα ζητήματα της υπαρξιακής αγωνίας των κομμάτων να μένουν εκτός των θεμάτων της Εθνικής Άμυνας.
Η Εθνική Άμυνα είναι κάτι στο οποίο πρέπει να ομονοούν και να συνεννοούμαστε.
Έχω δηλώσει ξεκάθαρα προς τη Βουλή των Ελλήνων ότι είμαι στην διάθεση οποιουδήποτε, οποτεδήποτε για ενημέρωση, είτε κόμματος είτε βουλευτή.
Και έχουμε επίσης ανακοινώσει πολύ συγκεκριμένη σειρά μέτρων διαφάνειας, στα οποία ουδέν προσετέθη από οιονδήποτε κόμμα της Βουλής».
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός
Η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά έναν πλήρη, θεσμοθετημένο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ), με την έκδοση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ).
Η πράξη συγκρότησης δημοσιεύτηκε χθες με πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τα συναρμόδια υπουργεία.
Πρόκειται για μια σημαντική στρατηγική τομή στη χωροταξική οργάνωση της χώρας, καθώς για πρώτη φορά η Πολιτεία καθορίζει και αποτυπώνει σε χάρτες τις χρήσεις και τις δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν σε όλο το εύρος των θαλάσσιων ζωνών, ασκώντας παράλληλα τα δικαιώματά της όπως προβλέπονται από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και την Οδηγία 2014/89/ΕΕ.
Η στρατηγική δίνει ολοκληρωμένη απάντηση στην υποχρέωση που προέκυψε μετά την καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τον περασμένο Φεβρουάριο, και ενσωματώνει κρίσιμα στοιχεία για την ελληνική υφαλοκρηπίδα, καθώς και για τις συμφωνίες ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο.
«Υπερασπιζόμαστε στην πράξη τα εθνικά συμφέροντα» λέει η κυβέρνηση
«Κλείνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος, υπερασπιζόμαστε τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη», λένε κυβερνητικές πηγές, προσθέτοντας παράλληλα το ότι, επειδή λύνονται εκκρεμότητες του παρελθόντος, αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν επιδιώκει καλές σχέσεις με την Τουρκία. Σημειωτέον, η αντίδραση της γείτονος θα πρέπει να αναμένεται και να είναι οξεία.
Από την κυβέρνηση διαμηνύουν ότι για τον χάρτη εφαρμόζεται η αρχή της μέσης γραμμής για τη χάραξη υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, μέχρι να συναφθούν συμφωνίες οριοθέτησης με γειτονικά κράτη π.χ. Τουρκία, Αίγυπτος κ.ο.κ. Και βεβαίως η κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού μπορεί να λειτουργήσει και ως οδηγός για την αξιοποίηση θαλασσίων πόρων, με την είσοδο της αμερικανικής Chevron στην εξίσωση της αξιοποίησης των ελληνικών υδρογονανθράκων να είναι πρόσφατη.
Με αυτό το δεδομένο, κυβερνητικές πηγές διαμηνύουν ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός γίνεται τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Σύμφωνα με ίδιες κυβερνητικές πηγές, «η Τουρκία γνώριζε ότι θα κάνουμε τέτοια κίνηση διότι έχουμε προθεσμία έως 27 Απριλίου από το ευρωπαϊκό δικαστήριο για να καταθέσουμε τα σχετικά. Είναι πασίδηλο ότι η Τουρκία αντέδρασε στον δικό μας σχεδιασμό και όχι το αντίστροφο».
Τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός
Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός χωρίζεται σε τέσσερις χωρικές ενότητες και καθορίζει τα όρια της υφαλοκρηπίδας σύμφωνα με τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες του 1977 και του 2020.
Αντίστοιχα τα όρια της ΑΟΖ αντανακλούν την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020.
Η αποτύπωση της μέσης γραμμής καθορίζει τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας μέχρι την σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές. Ο χάρτης περιλαμβάνει επίσης τα όρια αιγιαλίτιδας ζώνης, υφιστάμενη εθνική νομοθεσία, ελληνοτουρκικό πρωτοκόλλου του 1926, ιταλοτουρκική συμφωνία και πρωτόκολλο του 1932, με την επιφύλαξη εν γένει επέκτασης του εύρους έως 12 ναυτικά μίλια, σύμφωνα με τη σύμβαση δικαίου της θάλασσας που αντανακλά εθιμικό διεθνές δίκιο.
Η προσέγγιση που υιοθετήθηκε είναι ολιστική, συνθέτοντας συχνά αντικρουόμενες παραμέτρους — κοινωνικές, οικονομικές, ενεργειακές και περιβαλλοντικές — ώστε να υπηρετηθούν στόχοι όπως:
• η κλιματική ανθεκτικότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος,
• η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη,
• η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ενάλιων αρχαιοτήτων,
• η θαλάσσια ασφάλεια και μεταφορές,
• η εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων,
• η ιχθυοκαλλιέργεια και
• η ενίσχυση των διασυνοριακών έργων κοινού ενδιαφέροντος.
Η Στρατηγική δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συνδιαμόρφωση προτεραιοτήτων ανά περιφέρεια και στις αλληλεπιδράσεις ξηράς – θάλασσας, μέσω της πρόβλεψης Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων ανά περιοχή.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το τεχνικό έργο από πλευράς Υπουργείου Περιβάλλοντος είχε ολοκληρωθεί εδώ και καιρό, ενώ το θέμα απασχόλησε έντονα το Μέγαρο Μαξίμου τις τελευταίες ημέρες, με συνεχείς συνεννοήσεις του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου.
Η ενεργοποίηση της ΕΧΣΘΧ αποκτά επιπλέον γεωπολιτικό βάρος, καθώς η Τουρκία έχει εκφράσει επανειλημμένα αντιρρήσεις για οποιαδήποτε ελληνική πρωτοβουλία ρυθμίζει τον θαλάσσιο χώρο στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Στρατηγική εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει ως πολύτιμο εργαλείο πολιτικής, διπλωματίας και επενδυτικού σχεδιασμού για τις θάλασσες της χώρας, εδραιώνοντας με τεκμηριωμένο τρόπο την κυριαρχία και τις θαλάσσιες αρμοδιότητες της Ελλάδας.
Η ανακοίνωση
Ακολουθεί η ανακοίνωση από Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υπουργείο Εξωτερικών:
«Η πράξη συγκρότησης της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ), με την οποία εξειδικεύεται και αποτυπώνεται σε χάρτη ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) της χώρας, εκδόθηκε σήμερα (σ.σ. χθες) με πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τα συναρμόδια Υπουργεία.
Πρόκειται για μία σημαντική πρωτοβουλία, καθώς για πρώτη φορά η χώρα μας θέτει τους κανόνες για την οργάνωση του θαλάσσιου χώρου. Ο ΘΧΣ συνιστά ένα ολιστικό χωροταξικό πλαίσιο και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη γαλάζιας και κυκλικής οικονομίας, αποτυπώνοντας με ευκρίνεια τις ανθρώπινες δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιούνται σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας μας, με σεβασμό στην αδήριτη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.
Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε κατά την εκπόνηση της ΕΧΣΘΧ συνέθεσε συχνά αντικρουόμενες κοινωνικές, οικονομικές, ενεργειακές και περιβαλλοντικές παραμέτρους, προκειμένου να υπηρετήσει μια σειρά αλληλένδετους στόχους, όπως η κλιματική ανθεκτικότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, η προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ιδιαίτερα των ενάλιων αρχαιοτήτων, η βελτίωση και προστασία των θαλασσίων μεταφορών, η εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της χώρας, η ιχθυοκαλλιέργεια και η ενίσχυση των διασυνοριακών έργων κοινού ενδιαφέροντος. Ο ΘΧΣ λαμβάνει υπόψη τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων και αποδίδει έμφαση στη διαβούλευση και συνδιαμόρφωση των προτεραιοτήτων ανά περιφέρεια, μέσα από τη συγκρότηση Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων.
Με τον ΘΧΣ και την ΕΧΣΘΧ, η Ελληνική Πολιτεία για πρώτη φορά οριοθετεί λεπτομερείς χρήσεις των θαλασσίων ζωνών της, υλοποιώντας την υποχρέωση που απορρέει από την Οδηγία 2014/89/ΕΕ και ασκώντας τα δικαιώματα που πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο.
Οι Υπουργοί
Εξωτερικών
Γιώργος Γεραπετρίτης
Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Σταύρος Παπασταύρου»
Ερωταπαντήσεις για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό
- Γιατί είναι σημαντική κίνηση η κατάρτιση και η εξειδίκευση και αποτύπωση σε χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού; (ΘΧΣ)
Είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ε.Ε. τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες).
- Δηλαδή τι αποτυπώνει ο χάρτης;
Οι θαλάσσιες περιοχές που αποτυπώνονται στον χάρτη, συμπεριλαμβάνουν τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ του 1977 και του 2020 και την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020, ενώ συμπίπτουν με τα όρια που απορρέουν από τον νόμο 4001/2011.
Σε ό,τι αφορά μη οριοθετημένες περιοχές, αποτυπώνεται η μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές.
- Άρα ο χάρτης αποτυπώνει την ΑΟΖ της Ελλάδας στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας (στο Ιόνιο, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο);
Η διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών έχει διαφορετικό αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, ο οποίος αφορά τη διαδικασία με την οποία οι αρμόδιες αρχές των κρατών-μελών αναλύουν και οργανώνουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις ανωτέρω θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη των οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων.
Συνεπώς, ο χάρτης που αποτυπώνει τον ελληνικό Θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό δεν συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ.
- Αποτυπώνει την επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια (στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο);
Η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι ένα δικαίωμα για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο.
- Πώς συνδέεται η κατάρτιση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού με την κυριαρχία και την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων;
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και η εξειδίκευση του με χάρτη αποτελεί αποτύπωση των δραστηριοτήτων σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας – όχι άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων.
H κυριαρχία δεν είναι αντικείμενο σχεδιασμού. Προϋπάρχει και δεν επηρεάζεται από αυτόν.
- Γιατί η κυβέρνηση καταθέτει τώρα τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό;
Η κυβέρνηση κλείνει εκκρεμότητες του παρελθόντος. Υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη και με ουσιαστικό τρόπο, όχι με επικοινωνιακές φωτοβολίδες.
- Η κατάρτιση του ΘΧΣ πιθανόν να προκαλέσει την αντίδραση της Τουρκίας. Άρα εγκαταλείπετε τον ελληνοτουρκικό διάλογο;
Το ότι λύνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος δεν σημαίνει ότι δεν επιδιώκουμε τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε. Το ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι κάνουμε εκπτώσεις από τις θέσεις μας και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη. Η Ελλάδα επιθυμεί θετικό κλίμα στις σχέσεις με την Τουρκία και έχει ταχθεί από την αρχή υπέρ της ελληνοτουρκικής συνεννόησης με βάση το Διεθνές Δίκαιο και την καλή γειτονία.
Εξάλλου, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αφορά μια ουσιαστική υποχρέωση της χώρας μας έναντι της Ε.Ε. που απορρέει από συγκεκριμένες ευρωπαϊκές οδηγίες και εντάσσεται στο πλαίσιο επίτευξης σειράς Ευρωπαϊκών Στρατηγικών, όπως η Πράσινη Συμφωνία και η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Θαλάσσια Ασφάλεια (EUMSS-EU Maritime Security Strategy).
