Παρουσία πλήθους κόσμου η Εξόδιος Ακολουθία στον μακαριστό Μητροπολίτη πρώην Ηλείας κ. Γερμανό
*Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος προεξήρχε της Εξόδιου Ακολουθίας
*Δίπλα στον μακαριστό Μητροπολίτη Ηλείας Γερμανό Α’ η ταφή του Μητροπολίτη πρώην Ηλείας Γερμανού Β’
Το «ύστατο χαίρε» στον μακαριστό Μητροπολίτη πρώην Ηλείας κυρό Γερμανό είπαν το μεσημέρι της Πέμπτης κλήρος, τοπικές αρχές και λαός στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου Πύργου. Της Εξοδίου ακολουθίας προεξήρχε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος. Συγχοροστάτησαν οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες: Δωδώνης κ. Χρυσόσοτομος, Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος, Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, Πατρών κ. Χρυσόστομος, Κυθήρων κ. Σεραφείμ, Κορίνθου κ. Διονύσιος, Θηβών και Λεβαδείας κ. Γεώργιος, Άρτης κ. Καλλίνικος, Ζακύνθου κ. Διονύσιος, Γλυφάδας κ. Αντώνιος, Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ. Τιμόθεος, Κεφαλληνίας κ. Δημήτριος, Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος και οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Μεσαορίας κ. Γρηγόριος και Ανδρούσης κ. Κωνστάντιος.
Οι επικήδειοι των εκπροσώπων της Εκκλησίας
Εκ μέρους της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος επικήδειο λόγο εκφώνησε ο Επίσκοπος Ωρεών κ. Φιλόθεος, Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο Θεοφίλος χαρακτήρισε τον μακαριστό ως έναν σπάνιο Ιεράρχη για τη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τόνισε επίσης την πίστη που τον χαρακτήριζε και την ιδιαίτερη σχέση του με τον Χριστό. Εν συνεχεία αναφέρθηκε στα βιογραφικά στοιχεία του κυρού Γερμανού και την διακονία του στο πηδάλιο της Μητρόπολης Ηλείας, αλλά και την προσφορά του στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος.

«Ἡ ὅλη του ζωή μαρτυροῦσε ἔξωθεν τήν σχέση του μέ τόν Χριστό: ἁπλός στήν ἐμφάνιση, σεμνότατος στούς τρόπους, ἐπιεικής ὅπου χρειαζόταν καί αὐστηρός ὅπου ἐπεβάλλετο, βαθύτατα πιστός, καλλιεργημένος, εὐγενής, ἀκαταπόνητος, φλογερός ὄχι μόνο στά συναισθήματα ἀλλά καί τούς ὁραματισμούς, ἀπετέλεσε μία σπάνια μορφή ἐκκλησιαστικοῦ ἀνδρός, ἡ ὁποία διεζωγράφισε τήν νεώτερη ἐκκλησιαστική ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος».

Επίσης, ο Θεοφιλέστατος αναφέρθηκε στην ζωή και στο έργο του μακαριστού και υπογράμμισε: «ἐπί τεσσαρακονταετία καί πλέον ἀναλώθηκε κυριολεκτικά στήν διαποίμανση τοῦ Λαοῦ τῆς Ἐπαρχίας του, ἔχοντας τή συμπαράσταση καί τήν ἀγάπη καί τοῦ περί αὐτόν Ἱεροῦ Κλήρου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἠλείας. Ἀγωνίσθηκε γιά τήν ἑνότητα τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Εἶχε ἐπίγνωση ὅτι κάθε ἐργασία του γίνεται στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ πληρώματος τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό ἀγωνιζόταν νά διακονεῖ καί νά συνάγει – ἑνώνει τόν λαό. Ὄχι νά τόν προκαλεῖ ἤ νά τόν διχάζει ἤ νά τόν σκανδαλίζει. Καί γι’ αὐτό ἤθελε νά τόν διακονεῖ, εἰκονίζοντας τόν Χριστό τόσο ὡς προεστώς τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἀλλά καί με τήν προσωπική του ἄσκηση στήν ἁγιότητα καί μέ τήν πίστη του στήν Ἀποστολική, τή βιβλική καί πατερική ἐκκλησιαστική Ὀρθόδοξη Παράδοση».
Επεσήμανε, ακόμη, ότι «προσέφερε ἕνα σπουδαιότατο κοινωνικό καί φιλανθρωπικό ἔργο, τό ὁποῖο συνίσταται σέ γηροκομεῖα καί ἄσυλα κατακοίτων, ὀρφανοτροφεῖα, οἰκοτροφεῖα, κατασκηνώσεις, βρεφονηπιακό σταθμό, σχολή βυζαντινῆς μουσικῆς καί ἁγιογραφίας κ.λπ. ἱδρύματα, τά ὁποῖα φιλοξενοῦν συνανθρώπους μας ἀπό ὅλη τήν Ἑλλάδα. Ἀξιομνημόνευτη εἶναι ἡ δραστηριότητά του στούς σεισμούς τοῦ 1993, τίς πυρκαγιές τοῦ 2007 καί τόν σεισμό τοῦ Ἰουνίου 2008, τρομερές θεομηνίες πού ἔπληξαν τήν Ἠλεία. Στίς δύσκολες αὐτές στιγμές γιά τό ποίμνιό του ὁ Μητροπολίτης Γερμανός βρέθηκε κοντά του, ἐνισχύοντάς το ποικιλοτρόπως, ὑλικά καί ἠθικά. Τό 1996 ἵδρυσε ἐκκλησιαστικό ραδιοφωνικό σταθμό, τό 2009 δημιούργησε τήν ἱστοσελίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἠλείας καί συνέχισε τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ της, «Ἄμπελος», ἐνῶ πολύ ἀξιόλογες εἶναι καί οἱ ἐκδόσεις βιβλίων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως θεολογικοῦ καί γενικότερου περιεχομένου. Ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἀρχιερατείας του παρότρυνε τούς ἱερεῖς νά σπουδάσουν, ὥστε τελικά νά ἀναβαθμισθεῖ τό μορφωτικό ἐπίπεδο τοῦ κλήρου τῆς Ἠλείας σέ πολύ σημαντικό βαθμό. Γιά τή συνεχῆ καλλιέργεια τῶν ἱερέων του διοργάνωνε τακτικά ἐπιμορφωτικά σεμινάρια καί ἱερατικές συνάξεις, καθώς καί τό Ἐτήσιο Θεολογικό Συνέδριο τῆς Μητροπόλεως Ἠλείας. Ὁ μακαριστός Γέροντας ἀνέδειξε στελέχη τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τόν στενό του συνεργάτη καί κατόπιν διάδοχό του Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Ἀθανάσιο, ἐνῶ ἄλλους συνεργάτες του, προώθησε καί πρός τήν κεντρική διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἀξιομνημόνευτη ὑπῆρξε καί ἡ συνεισφορά του στά Συνοδικά πράγματα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος».
Με συγκινητικά λόγια αναφέρθηκε στον επικήδειό του ο διάδοχος του μακαριστού Μητροπολίτη, Μητροπολίτης Ηλείας και Ωλένης κ. Αθανάσιος ο οποίος διακόνησε επί δεκαετίες πλησίον του. Ο Σεβασμιώτατος αποτύπωσε με τον μεστό λόγο του όλα εκείνα τα χαρίσματα τα οποία διέκριναν τον κυρό Γερμανό. «Πένθιμες και βαρύς οι καμπάνες των εκκλησιών της Ιεράς μητροπόλεως μας δίνουν από άκρο σε άκρο το καταθλιπτικό άγγελμα τις εις Κύριων εκδημίας του πνευματικού ημών πατρός και πρώην Μητροπολίτη Ηλείας κ. Γερμανού. Ο άνθρωπος του Θεού, ο καλός και συνετός οπλίτης της παρατάξεως του Κυρίου, ο πράος και ειρηνικός ιεράρχης ο ακάματος εργάτης του Θείου λόγου και των έργων, ο χαμογελαστός Μητροπολίτης πρώην Ηλείας…» τόνισε μεταξύ άλλων ο Μητροπολίτης Ηλείας κ. Αθανάσιος, ενώ αναφέρθηκε στην σταδιοδρομία και τα έργα του πρώην Μητροπολίτη Ηλείας κ. Γερμανού.

Εκ μέρους της Εκκλησίας της Κύπρου επικήδειο εκφώνησε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Μεσαορίας κ. Γρηγόριος ο οποίος αναφέρθηκε στη γνωριμία του με τον Μητροπολίτη αλλά και τη σχέση του μακαριστού με την μαρτυρική νήσο Κύπρο, την φιλοξενία παιδιών στην Ηλεία αλλά και την πορεία του στο χώρο της Ελλαδικής εκκλησίας.
Εκ μέρους του ιερού κλήρου της Μητροπόλεως Ηλείας επικήδειο εκφώνησε ο επί σειρά ετών συνεργάτης του Μητροπολίτη Γερμανού και Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος, Πρωτοπρεσβύτερος π. Ηλίας Παπαγγελής. Ο π. Ηλίας με συγκίνηση αναφέρθηκε στο γεγονός ότι το 1981 κατά την ενθρόνιση του Μητροπολίτη κυρού Γερμανού εκ μέρους του ιερού κλήρου είχε κληθεί να τον καλωσορίσει, σήμερα στον ίδιο έλαχε ο κλήρος να τον αποχαιρετήσει.
Οι επικήδειοι της πολιτικής ηγεσίας
Ακολούθησε επικήδειος από τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας κ. Νεκτάριος Φαρμάκης ο οποίος χαρακτήρισε τον κυρό Γερμανό ως ένα μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας της Ηλείας, εκφράζοντας τη θλίψη του ιδίου και του λαού για την εκδημία του.

«Η σημερινή μέρα είναι δύσκολη για όλους μας. Γιατί είναι πάντα δύσκολο να χάνεις ένα πολύτιμο στήριγμα. Και εσύ, αγαπημένε μας Ιεράρχη, υπήρξες η προσωποποίηση του πιο ισχυρού στηρίγματος που είχε αυτός εδώ ο ιστορικός τόπος, επί δεκαετίες. Όλη σου η ζωή «μύριζε» Ηλεία. «Μύριζε» Χριστό και Ελλάδα! Συγχώρεσε, σεβαστέ μας Επίσκοπε, τη θλίψη και τη συγκίνηση που αισθανόμαστε, καθώς συγκεντρωθήκαμε να σε προπέμψουμε στην αιωνιότητα. Ξέρουμε καλά πως εσύ, ευρισκόμενος ήδη στο πλευρό του επουράνιου Πατέρα, θα μας έλεγες ότι αυτή η ζωή είναι μόνο μία διαρκής άσκηση με στόχο την αιώνια ζωή, την οποία εσύ ήδη ζεις. Αλλά, είμαι βέβαιος ότι καταλαβαίνεις επίσης, τη δική μας αδυναμία να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας. Όπως πάντα καταλάβαινες όλες τις αδυναμίες μας και τις συγχωρούσες. Ενώ παράλληλα καθοδηγούσες με σοφία τον κλήρο και τον λαό της Ηλείας, που τόσο πολύ τίμησες και τόσο πολύ σε τίμησε, στη μακρά πορεία της ποιμαντορίας σου. Είχα και εγώ την αγαθή τύχη της ευλογίας και των συμβουλών σου. Αισθάνομαι πως υπήρξα και εγώ ένα από τα πνευματικά σου παιδιά. Γιατί από την πρώτη στιγμή με περιέβαλλες με πατρική στοργή και με αγάπη. Αλλά και γιατί, οι πολύτιμες συμβουλές σου, μέσα από την ευθυκρισία, την εμπειρία, αλλά και την ακατάλυτη αγάπη σου για την προκοπή του τόπου μας, υπήρξαν φάροι πορείας για μένα. Θέλω να γνωρίζεις, σεβαστέ μου Δέσποτα, ότι αυτοί οι φάροι πορείας θα παραμείνουν αναμμένοι για πάντα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια και τις συμβουλές σου. Και δεν θα προδώσω ποτέ τις δεσμεύσεις μου για διαρκή και σκληρό αγώνα, προκειμένου η Ηλεία να γνωρίσει την κοινωνική και οικονομική αναγέννηση που της αξίζει. Από σήμερα έχω έναν λόγο παραπάνω. Και αυτός ο λόγος είναι μία μεγάλη μορφή της σύγχρονης Ελληνικής Εκκλησίας, ένας ταπεινός ρασοφόρος μέσα στον οποίο χτυπούσε μία φλογισμένη καρδιά. Αυτός ο λόγος είσαι εσύ, μακαριστέ μας Γερμανέ. Διήνυσες μία μεγάλη πορεία επί Γης και ο Θεός προνόησε προτού σε πάρει κοντά του, να έχεις τιμηθεί από όλους. Και σε προσκάλεσε κοντά του τώρα, προκειμένου να διανύσεις στο δικό του πλευρό την Αγία και Μεγάλη Σαρακοστή και να γιορτάσεις στον προορισμό της αιώνιας ζωής την Ανάσταση που πλησιάζει. Αυτή η σκέψη γαληνεύει λίγο τη θλίψη και τον πόνο μας. Αναδεικνύει όμως και το δίκαιο αντίτιμο που αποδίδεται τελικά και σε αυτή τη ζωή, αλλά και στην επόμενη, από τον Δημιουργό μας. Δίκαιο αντίτιμο για τους Δίκαιους. Όπως εσύ, σεβαστέ μας Ποιμενάρχη. Που πέρασες όλη την επί Γης ζωή σου στην υπηρεσία του Θεού και του Ανθρώπου. Που μέχρι τέλους παρέμεινες όρθιος και που με τη σοφία που σε διέκρινε, φρόντισες προτού αναχωρήσεις για το επουράνιο θυσιαστήριο να τακτοποιήσεις τα πάντα και να αφήσεις την Ιερά Μητρόπολη Ηλείας και Ωλένης σε άξια και ικανά χέρια. Που και τώρα και πάντα, θα προσεύχεσαι και θα πρεσβεύεις υπέρ ημών, ευρισκόμενος στο πλευρό του Πλάστη μας. Η μορφή και το έργο σου, θα παραμείνουν για πάντα ζωντανά. Ανεξίτηλα χαραγμένα στον τόπο και στις καρδιές των ανθρώπων του. Συνέχισε να μας συγχωρείς και να μας ευλογείς. Το ξέρεις. Θα το έχουμε πάντοτε ανάγκη» τόνισε ο Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας Ν. Φαρμάκης.

Μεγάλη απώλεια χαρακτήρισε για την πόλη και την Ηλεία την απώλεια του μακαριστού Ιεράρχη ο Δήμαρχος Πύργου, Παναγιώτης Αντωνακόπουλος, κατά την εκφώνηση του επικήδειου λόγου χαρακτηρίζοντας παράλληλά το έργο του τιτάνιο.
Σημείο αναφοράς στο πανελλήνιο χαρακτήρισε το έργο που επιτέλεσε στα 41 χρόνια ποιμαντορίας του ο Επικεφαλής της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ και Βουλευτής του νομού κ. Μιχάλης Κατρίνης, τονίζοντας ιδιαίτερα τη σχέση που είχε ο μακαριστός με τον τόπο του. «Ήταν πάντα εκεί στα δύσκολα», ανέφερε, μεταξύ άλλων.
«Από προχθές το βράδυ, ο Μητροπολίτης πρώην Ηλείας και Ωλένης Γερμανός, δεν μένει πια εδώ.
Αφήνει, όμως, για πάντα εδώ τις παρακαταθήκες του:
• Την απέραντη χριστιανική αγάπη που εξέπεμπε σε κάθε του λέξη, σε κάθε του κίνηση.
• Το τεράστιο κοινωνικό και φιλανθρωπικό του έργο, σε συνέχεια του μακαριστού Αθανασίου, ένα έργο που επεξέτεινε και κατέστησε σημείο αναφοράς στο πανελλήνιο.
Ταξιδέψαμε μαζί του σε ένα όμορφο ταξίδι που ξεκίνησε στις 24 Οκτωβρίου του 1981, όταν χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Ηλείας.
Για 41 ολόκληρα χρόνια, μέχρι τις 3 Οκτωβρίου του 2022, όταν και λειτούργησε την τελευταία θεία λειτουργία του ως ποιμενάρχης στον ναό του Αγίου Νικολάου, έδωσε την καρδιά και την ψυχή του σε αυτό τον τόπο. Έναν τόπο που δεν εγκατέλειψε ποτέ, αφού όπως ο ίδιος είπε την ώρα του αποχαιρετισμού στο ποίμνιό του ‘’Θα παραμείνω εδώ, αφού και εγώ Ηλειώτης είμαι, στον Καρδαμά γεννήθηκα και στην Ηλεία μεγάλωσα’’. Και αυτός ο τόπος που τόσο αγάπησε με προσήλωση και ανιδιοτέλεια αλλά και τόσο τον αγάπησε, τον αποχαιρετά σήμερα με συγκίνηση. Τον διατηρεί ο καθένας μας ζωντανό στη μνήμη του. Θυμάται τη σεβάσμια και πατρική αυτή φιγούρα στους σεισμούς του 1993, τις πυρκαγιές του 2007, σε όλες τις κρίσιμες στιγμές για την Ηλεία. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Γερμανός ήταν πάντα εκεί, στα δύσκολα. Με εμψυχωτικό και παρηγορητικό λόγο, με φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο, με προσφορά αγάπης και αλληλεγγύης προς όλους αδιακρίτως. Με ακλόνητη πίστη. Ήταν εκεί σε κάθε δύσκολη στιγμή για να προσφέρει ό,τι μπορούσε. Ήταν εκεί στις λύπες αλλά και στις χαρές. Με παρρησία, αλλά και στοργικότητα. Με καθαρό λόγο αλλά και εμβληματικές πράξεις. Πρωτοπόρος ο ίδιος, ανήσυχο πνεύμα, ζούσε όχι απλά στην εποχή του, αλλά μπροστά από την εποχή του. Αυτό αποδείχθηκε, όταν το 1996 δημιούργησε τον ραδιοφωνικό σταθμό της εκκλησίας, αλλά και όταν η Μητρόπολη Ηλείας ήταν από τις πρώτες μητροπόλεις σε όλη την Ελλάδα που απέκτησε ιστοσελίδα στο διαδίκτυο. Είχε ένα πλούσιο συγγραφικό έργο, αναδεικνύοντας ξεχωριστά λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία της Ορθοδοξίας. Άφησε ένα ισχυρό φιλανθρωπικό και κοινωνικό αποτύπωμα στο τόπο μας, αποτύπωμα που αναγνωρίστηκε εντός και εκτός της Ιεραρχίας. Μέσα από τα ιδρύματα, από τις δράσεις για τη στήριξη των πασχόντων συνανθρώπων μας. Ίδρυσε και λειτούργησε ένα εκτεταμένο δίκτυο φιλανθρωπικών ιδρυμάτων που αποτελεί λαμπρό παράδειγμα για όλη την Εκκλησία στην Ελλάδα.

Ήταν παρών με καθαρή καρδιά, καθαρό μυαλό και έτοιμος να στηρίξει κάθε έναν και καθεμία που είχε ανάγκη, κατά την επώδυνη περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης.
Ήταν παρών και είχε σαφείς θέσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας, κατά την πρώτη περίοδο της πανδημίας, μια περίοδο αβεβαιότητας και αμφίθυμων απόψεων, ενώ υποστήριξε στη συνέχεια και τον εμβολιασμό. Χάρη σε αυτή του τη στάση, σώθηκαν ζωές.
Ήταν παρών όταν χρειάστηκε να φιλοξενηθούν πρόσφυγες και μετανάστες, για να υποδεχθεί με την καρδιά του, με αυθεντική χριστιανική αγάπη, ψυχές κατατρεγμένες, φοβισμένες, ταλαιπωρημένες. Δίνοντας το σωστό παράδειγμα, με την οικειοθελή αποχώρησή του όταν συναισθάνθηκε ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, αφού όπως ο ίδιος είπε ‘’Τα χρόνια πέρασαν και τώρα αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να συνεχίσω το έργο που μου ανέθεσε η Εκκλησία’’, ανοίγοντας τον δρόμο για τον νέο ποιμενάρχη μας κκ Αθανάσιο. Ακόμα και αυτή η πράξη της αποχώρησής του ήταν μια πράξη θυσίας και αγάπης για την τοπική Εκκλησία και τον λαό της Ηλείας. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Γερμανός έφυγε πλήρης ημερών. Ευτύχησε, όμως, εν ζωή να γίνει δέκτης της πλήρους αναγνώρισης και εκτίμησης όλων για το έργο και την προσφορά του. Σήμερα η Ηλεία έχασε ένα κομμάτι της ζωής και της ιστορίας της. Όλοι μας χάσαμε ένα φωτισμένο και ταπεινό Ιεράρχη, που μας δίδαξε ότι στο πέρασμά μας από αυτή τη ζωή, η αλληλεγγύη, η πίστη και η αγάπη πρέπει πάντα να μας συντροφεύουν».

Εκ μέρους της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων επικήδειο εκφώνησε ο κ. Παύλος Παγκράτης, Πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος Ηλείας καθώς ο μακαριστός υπήρξε μέλος της ΠΑΘ. «ο μακαριστός στάθηκε πάντα άοκνος συμπαραστάτης στους αγώνες», τόνισε.
Τελευταίος εκφώνησε επικήδειο λόγο ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηλείας κ. Δημήτριος Δημητρουλόπουλος.
Πομπή προς το κοιμητήριο
Την πομπή με το σκήνωμα του μακαριστού Μητροπολίτη πρώην Ηλείας Γερμανού, έως το Α’ κοιμητήριο Πύργου ακολούθησε πλήθος Ιερέων και πιστών, αλλά και στρατιωτικό άγημα με την μπάντα του δήμου Πύργου να παιανίζει πένθιμα. Ο μακαριστός Μητροπολίτης πρώην Ηλείας ετάφη δίπλα στον προκάτοχο του μακαριστό Μητροπολίτη Ηλείας Γερμανό Α’, σε κλίμα συγκίνησης. Δυο φορές κατά την διάρκεια της τελετής ταφής ακούστηκε η λέξη «ΑΞΙΟΣ», από πιστούς που είχαν συγκεντρωθεί στο χώρο του νεκροταφείου. Ιδιαίτερη ήταν η στιγμή που ο αδερφός του μακαριστού Μητροπολίτη πρώην Ηλείας Γερμανού θέλησε να πλησιάσει στον χώρο της ταφής προκειμένου να εναποθέσει ένα λουλούδι και λίγο χώμα, αποχαιρετώντας για πάντα τον αδερφό του. Η τελετή ολοκληρώθηκε με την «ευχή» του Μητροπολίτη Ηλείας κ. Αθανάσιου «καλή αντάμωση» ο οποίος ιδιαίτερα συγκινημένος αποχαιρέτησε τον προκάτοχο του, στενό συνεργάτη και φίλο του, μακαριστό Μητροπολίτη πρώην Ηλείας Γερμανό.
O Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος αποχαιρέτησε συγκινημένος τον μακαριστό Μητροπολίτη πρώην Ηλείας Γερμανό.
Της Εξοδίου Aκολουθίας προεξήρχε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος. Συγχοροστάτησαν οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες: Δωδώνης κ. Χρυσόσοτομος, Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος, Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, Πατρών κ. Χρυσόστομος, Κυθήρων κ. Σεραφείμ, Κορίνθου κ. Διονύσιος, Θηβών και Λεβαδείας κ. Γεώργιος, Άρτης κ. Καλλίνικος, Ζακύνθου κ. Διονύσιος, Γλυφάδας κ. Αντώνιος, Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ. Τιμόθεος, Κεφαλληνίας κ. Δημήτριος, Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος και οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Μεσαορίας κ. Γρηγόριος και Ανδρούσης κ. Κωνστάντιος.
Στο Α’ Νεκροταφείο Πύργου πραγματοποιήθηκε η ταφή του σκηνώματος του μακαριστού Μητροπολίτη πρώην Ηλείας Γερμανού, δίπλα στον προκάτοχο του Μητροπολίτη Ηλείας Γερμανό Α’.
Την πομπή με το σκήνωμα του μακαριστού Μητροπολίτη πρώην Ηλείας Γερμανού, έως το Α’ κοιμητήριο Πύργου ακολούθησε πλήθος Ιερέων και πιστών, αλλά και στρατιωτικό άγημα με την μπάντα του δήμου Πύργου να παιανίζει πένθιμα