Άσβεστος ο πόνος, άσβεστο το χρέος…
24 Αυγούστου 2007: Η είδηση για φωτιά στην περιοχή της Ζαχάρως έρχεται να επιβεβαιωθεί από τα πυκνά μαύρα σύννεφα που καλύπτουν τον ήλιο στο νότιο μέρος του νόμου. Στη μοιραία στροφή της Αρτέμιδας, όπως εδώ και 16 χρόνια την αποκαλούμε, στην προσπάθεια τους να φύγουν βρήκαν τραγικό θάνατο 27 συνάνθρωποί μας, ανάμεσα τους και πυροσβέστες- που εγκλωβίστηκαν στο σημείο. Εικόνες που έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στην μνήμη και την ψυχή μας.
Η ευχή όλων τότε… «να μην συμβεί ποτέ ξανά τέτοιο κακό».
Κι όμως η ιστορία επαναλήφθηκε…
- Δευτέρα, 23 Ιουλίου του 2018, Μάτι Αττικής. Από την πυρκαγιά έχασαν τη ζωή τους 102 άνθρωποι. Το νεότερο θύμα ήταν 6 μηνών και το γηραιότερο 93 χρονών.
- Τρίτη 22 Αυγούστου 2023, Άβαντας- Έβρος. Κοντά στο δάσος της Δαδιάς εντοπίζονται 18 ανθρώπινοι σοροί, ανάμεσα στους οποίους και δύο παιδιών.
Το «πάθημα» δυστυχώς δεν έγινε μάθημα και η ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται με απώλειες σε ανθρώπινες ζωές αλλά και με σημαντικότατες πληγές στο φυσικό περιβάλλον.
Κάθε χρόνο, εκατοντάδες είναι οι φωτιές στις οποίες καλείται να επέμβει η Πυροσβεστική Υπηρεσία. Φωτιές που εάν δεν εντοπιστούν και δεν ελεγχθούν άμεσα από τις δυνάμεις της πυροσβεστικής είναι ικανές να κάνουν στάχτη χιλιάδες στρέμματα δασικών και καλλιεργήσιμων εκτάσεων… κι όχι μόνο.
Εδώ και δεκαέξι χρόνια, παρά τις τεράστιες απώλειες για την Ηλεία, δεν υπήρξε ούτε μία αντιπυρική περίοδος με μονοψήφιο ή διψήφιο αριθμό πυρκαγιών. Ίδια η εικόνα σε ολόκληρη τη χώρα… και σε κάθε μάχη με τη φωτιά το ίδιο «ΓΙΑΤΙ» έρχεται στο νου… η ίδια αγωνία για τις περιουσίες των ανθρώπων που κινδυνεύουν, και οι εικόνες με τους μαχόμενους πυροσβέστες έρχεται να μας θυμίσει πως υπάρχουν και εκείνοι οι «αφανείς ήρωες» που τους θυμόμαστε μόνο στα δύσκολα.
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη των πυρκαγιών στην χώρα μας, αλλά σίγουρα δεν ευθύνεται για τα εκατοντάδες συμβάντα τα οποία καταγράφονται. Πέραν της κλιματικής αλλαγής, στη χώρα μας οι πυρκαγιές είναι επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Ο κρατικός μηχανισμός βρίσκεται σε μία διαρκή ετοιμότητα και κάθε καλοκαίρι φτάνουμε να μιλάμε για τους ηρωικά μαχόμενους πυροσβέστες και εθελοντές ρίχνονται στη μάχη για να σώσουν οτιδήποτε… αν σώζεται!
Η Ηλεία από το 2007 έως και σήμερα
Η εικόνα του ολέθρου της Ηλείας το 2007 που είχε ταξιδέψει σε κάθε γωνιά του πλανήτη αποτελώντας είδηση στα κορυφαία δημοσιογραφικά δίκτυα- κάτι το οποίο δυστυχώς συμβαίνει και σήμερα. Το 2007 περίπου 1.500 κατοικίες κάηκαν ολοσχερώς, ενώ 6.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι, ενώ 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα έγιναν στάχτη την ίδια στιγμή που «χάθηκαν» περισσότερα από 60.000 ζωντανά, μέσα στην κόλαση της φωτιάς.
Το σχέδιο ανασυγκρότησης της τότε κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή ο οποίος είχε φτάσει τα ξημερώματα της 25ης Αυγούστου στην Ηλεία είχε να κάνει με τη δημιουργία του ταμείου αρωγής – γνωστό και ως ταμείο Μολυβιάτη. Ένα σχέδιο που αφορούσε την ανασυγκρότηση της περιοχής καθώς δύο μέρες αργότερα, τη Κυριακή 26 Αυγούστου 2007 οι φωτιές είχαν περικυκλώσει ακόμα και τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας με τα διεθνή μέσα ενημέρωσης να κατακλύζονται από εικόνες. Το Αρχαιολογικό Μουσείο σώθηκε την τελευταία στιγμή ενώ οι όποιες ζημιές υπήρξαν στο φυσικό περιβάλλον, επουλώθηκαν λίγο καιρό αργότερα με δεντροφυτεύσεις τόσο από το ΕΘΙΑΓΕ όσο και από ομάδες εθελοντών.
Την ίδια στιγμή, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα για το που δαπανήθηκαν τα 215 εκατ. ευρώ του Ειδικού Ταμείου Αντιμετωπίσεως Εκτάκτων Αναγκών που συστάθηκε από την τότε κυβέρνηση… καθώς πέρα από τα ποσά τα οποία δόθηκαν για αποκατάσταση των ζημιών, αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα κανένα άλλο μεγάλο έργο δεν υλοποιήθηκε στην Ηλεία! Την ίδια ώρα τα χρήματα του περιβόητου «Ταμείου Μολυβιάτη» τροφοδοτούσαν έργα σε περιοχές άσχετες με την Ηλεία και γενικότερα με τις φωτιές. Αυτό άλλωστε αποδείχθηκε κι από σχετικό πόρισμα που συνέταξε το 2013 η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής.
Ειδικότερα ανέφεραν πως τουλάχιστον 27 εκατ. ευρώ από το εν λόγω Ταμείο κατέληξαν σε περιοχές που δεν είχαν καταστραφεί από φωτιές και σε έργα άσχετα με την αποκατάσταση πυροπλήκτων.
Δεκαέξι χρόνια μετά και μπορεί η φύση να κατάφερε να «γιατρέψει» τις πληγές της… ωστόσο ο πόνος για εκείνους που χάθηκαν παραμένει άσβεστος… όπως άσβεστο παραμένει και το χρέος των προηγούμενων κυβερνήσεων αλλά και της σημερινής κυβέρνησης απέναντι στους πολίτες ενός Νομού, που βίωσε και εξακολουθεί να βιώνει τις συνέπειες της απόλυτης καταστροφής!
Τι φταίει;
Λένε πως η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται… κι όμως όσο δεν μαθαίνουμε από τα παθήματα του παρελθόντος επαναλαμβάνονται οι ίδιες τραγικές συνέπειες.
Η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους πυροσβεστικών οχημάτων στον κόσμο, με 3.700 χιλιάδες οχήματα και έναν ιδιαίτερα μεγάλο στόλο από 92 εναέρια μέσα. Ταυτόχρονα οι πόροι που δίνονται για την πρόληψη και τη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων είναι υποπολλαπλάσιοι.
Η Ελλάδα διαθέτει επίσης μία ακόμη παγκόσμια πρωτοτυπία. Όταν ξεσπάει μία πυρκαγιά οι μόνοι που δεν έχουν λόγο και συμμετοχή στο επιχειρησιακό σχέδιο για την κατάσβεσή της είναι αυτοί που γνωρίζουν το δάσος, δηλαδή η δασική υπηρεσία. Την ίδια στιγμή η ανθρώπινη παρουσία- δραστηριότητα από τα δάση τείνει να εξαφανιστεί, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τον καθαρισμό αλλά και την προστασία τους.
Ψίχουλα στην πρόληψη, εκατομμύρια στην καταστολή
Από το 1998, που η ευθύνη των δασικών πυρκαγιών πέρασε στην Πυροσβεστική, στη χώρα υιοθετήθηκε ένα μοντέλο δασοπυρόσβεσης το οποίο βασίστηκε κατεξοχήν στην καταστολή και όχι στην πρόληψη. Οι δασικές υπηρεσίες εντάχθηκαν στις αποκεντρωμένες διοικήσεις και παραμένουν επί χρόνια υποστελεχωμένες, παρόλο που έχουν υπό την ευθύνη τους την προστασία του δασικού και αγροτικού πλούτου της χώρας. Την τελευταία 20ετία το προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας μειώθηκε κατά 53% και οι πόροι που διατέθηκαν σε αυτήν κατά 80%. Η μερίδα του λέοντος των δημόσιων πόρων, τόσο των εθνικών όσο και των ευρωπαϊκών, κατανέμονταν στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών και όχι στην πρόληψή τους.
«Με το εφαρμοζόμενο μοντέλο η Δασική Υπηρεσία έγινε παρατηρητής στην αντιπυρική προστασία των δασικών οικοσυστημάτων με αποτέλεσμα τα τραγικά γεγονότα που ζούμε: καταστροφές, καταστροφές και μόνο καταστροφές, αφανίζονται εκατομμύρια στρέμματα με δασικά οικοσυστήματα, χιλιάδες περιουσίες, και το τραγικότερο, θρηνούμε ανθρώπινες απώλειες» λένε και ξαναλένε οι δασολόγοι.
Για την πενταετία 2016-2020 η περιβαλλοντική οργάνωση WWF ανέφερε σε έκθεσή της ότι δαπανήθηκαν 577 εκ. ευρώ για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Αντίστοιχα τα κονδύλια που δόθηκαν για τη δασοπροστασία και τα μέτρα πρόληψης, σε όλο το φάσμα των υπηρεσιών που ασχολούνται και έχουν κάποια αρμοδιότητα, ήταν μόλις 189 εκ. ευρώ.
Τα αποτελέσματα του μοντέλου της καταστολής στη δασοπυρόσβεση φαίνεται να οδηγούν σε αδιέξοδο και δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να το αντιληφθεί. Τα τελευταία χρόνια η χώρα πλήρωσε ένα μεγάλο τίμημα από καταστροφικές πυρκαγιές με απώλειες ανθρώπινων ζωών και φυσικού κεφαλαίου στην Ηλεία το 2007 και στο Μάτι το 2018.
